بررسی تطبیقی دین و سیاست در آثار سیاسی ماکیاولی و تنسر با تأکید بر روش هرمنوتیک اسکینر

رابطۀ دین و قدرتِ سیاسی یکی از مسائل مهم در باب نظام فکری و عملِ سیاسیِ است. پژوهش حاضر با روش تحلیلِی- تطبیقی رابطۀ دین و سیاست در آثار و نگاشته­های تنسر و آرای ماکیاولی است. لذا با روشی مقایسه‌ای و نیز با کاربست روش اسکینر در فهم منطق درونی متون، نوشته­های تنسر را با تمرکز بر انگاره‌های دینی-سیاسی آن در تطابق با آرای ماکیاولی در کتاب­هایش موردبررسی قرارگرفته است. ازاین‌رو سؤال اصلی پژوهش براین است که رابطه دین و سیاست از منظر ماکیاولی و تنسر چیست؟ یافته­ها پژوهش براین است که ماکیاولی براین پندار بود که دین و سیاست دو عنصر مجزا و در مواردی که باهم تلاقی داشته باشند، سیاست بر دین تقدم ویژه دارد. درمجموع می­توان گفت که جوهره اصلی آثارِ تنسر و ماکیاولی این است که می­بایست میان دین و ملزومات سیاست تفاوت و تمایز جدی قائل شد. اگرچه در آثار تنسر همسویی دین و سیاست کاملاً ملموس است، ولی در رابطه دین و سیاست، همیشه دین به نفع سیاست و قدرت، درپوششی از مصلحت و بدعت کنار گذاشته‌شده است.

Comparative study of religion and politics in the political worksof Machiavelli and Tensor with emphasis on Skinner's hermeneutic method

Alireza Sadeghi[1]

Abstract

The relationship between religion and political power is one of the important issues regarding the intellectual system and political action. The current research with analytical-comparative method is the relationship between religion and politics in the works and writings of Tensor and Machiavelli. Therefore, with a comparative method and also with the application of Skinner's method in understanding the internal logic of the texts, Tensor's writings have been examined by focusing on his religious-political ideas in accordance with Machiavelli's opinions in his books. Therefore, the main research question is what is the relationship between religion and politics from the perspective of Machiavelli and Tensor? The findings of the research show that Machiavelli believed that religion and politics are two separate elements, and in cases where they intersect, politics has special precedence over religion. In general, it can be said that the main essence of Tensor's and Machiavelli's works is that there should be a serious difference and distinction between religion and the necessities of politics. Although in Tensar's works, the alignment of religion and politics is quite tangible, but in the relationship between religion and politics, religion has always been left aside in favor of politics and power, under the guise of expediency and heresy.

Key words: religion, politics, Machiavelli, Tensor, Skinner.

[1]PhD candidate in Political Science/Political Sociology, Azad University, Kish Branch, Tehran, Iran Ali.r.sadeghi1352@gmail.com.

منابع

ابن اسفندیار، بهاءالدین محمدحسن (1320)، تاریخ طبرستان، به تصحیح عباس اقبال آشـتیانی، تهـران : کتابخانه خاور.

احمدوند، شجاع، ( 1389 )، «منظومه‌های معنادار در پشتيبان حكومت آرماني در اندیشه سياسي ايران»، فصل‌نامه پژوهش سياست، سال دوازدهم.

احمدوند، شجاع، ( 1396 )، انديشه سياسي در ايران باستان، تهران، انتشارات سمت.

احمدی طباطبایی، محمدرضا(1387)، اخلاق و سیاست: رویکردی اسلامی و تطبیقی، چاپ دوم، تهران: دانشگاه امام صادق.

احمدی، بابک(1383)، ساختار و هرمنوتیک، تهران: گام نو.

ازغندی، علیرضا؛ اکوانی، حمدالله (1391)، « مسائل اساسی اندیشه سیاسی در نامه تنسر»، فصلنامه تخصصي علوم سياسي ، دوره , شماره 18 ; ص43 -23.

اسکینر، کوئنتین(1380) ماکیاولی، ترجمه عز : هرانت(ت اله فولادوند طرح نو، چاپ چهارم .17 ،ص)1380،

اشتروس (1370)،« ماکیاولی و ادبیات کلاسیک»، مجله سیاست‌نامه، سال اول: شماره 1، ص 97-86.

اشرف نظری، علی (1395)، «واقع­گرایی سیاسی در آینه سیاست‌نامه نویسی بازخوانی اندیشه سیاسی ماکیاول و خواجه نظام الملک طوسی»، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 304 .

افروغ، سهرابعلی؛ اسلامی، سعید؛ پولادی، کمال(1399)بررسی تطبیقی اندیشه‌ورزی سیاسی غزالی و ماکیاولی، سیاست متعالیه، دوره 8، شماره 31 ، پیاپی 31

پیرنیا، حسين، ( 1386 )، ايران باستان از آغاز تا صدر اسلام، تهران، نشر دبير.

تنسر (1354)، نامه تنسر، به تصحیح مجتبی مینوي و محمد اسماعیل رضوانی، تهران: دانـشگاه تهـران، 1354 ،(ص .99

جهانگیری، علی؛ آب­نیکی، حسن؛ مرتضویان، علی(1399)، « نقش اساطیر در شکل‌گیری هستی‌شناسی نظم کیهانی در «نامه تنسر»»، پژوهش سیاست نظری، شماره 28 دوره 5.

جونز (1358)، خداوندان اندیشه سیاسی، جلد دوم، ترجمه علی رامین، تهران، امیرکبیر.

حافظ نیا، محمدرضا (1382)، مقدمه­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ هشتم، تهران: نشر سمت.

ديلم صالحي، بهروز، ( 1384 )، از نظم سياسي تا نظم كيهاني در انديشه ايراني، تهران، نشر باز

رجایی، فرهنگ (1374)، معرکه جهان‌بینی‌ها (در خردورزی سیاسی و هویت ما ایرانیان)، تهران: احیاء کتاب.

رضايي راد، محمد( 1378 )، مباني انديشه در خرد مزدايي، تهران، نشر طرح نو.

روشن، بابک (1385)، «سیاست و مسئله دست‌های آلوده»، چشم‌انداز ایران، شماره36.

روشن، بابک (1385)، «سیاست و مسئله دست‌های آلوده»، چشم‌انداز ایران، شماره36.

سید امامی، کاووس (1386)، پژوهش در علوم سیاسی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی و انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).

شفیعی روشن، امیر؛ سیف‌آبادی(1393)، محسن تفسیر دین و تأثیر آن بر مفهوم آزادی در اندیشه سیاسی محمد مجتهد شبستری و محمدتقی مصباح یزدی، پژوهش سیاست نظری (پژوهش علوم سیاسی) شماره 9 دوره 5 پاییز

طباطبایی، سید جواد(1382)، تاریخ اندیشه سیاسی جدید در اروپا: جدال قدیم و جدید، بخش نخست، تهران: نگاه معاصر.

عابدی اردکانی، محمد؛ محب زاده نوبندگانی، غلامرضا(1393)، ماکیاولیسم و فاشیسم (با نگاهی به دو اثر شهریار و نبرد من)، دوره 45، شماره 2 - شماره پیاپی 2.

عنایت، حمید(1376)، بنیاد فلسفه سیاسى در غرب، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.

عنايت، حميد، ( 1385 )، نهادها و اندیشه سياسي در ايران و اسلام، تهران، نشر روزنه، چاپ سوم

كريستين سن، آرتور، ( 1332 )، ايران در زمان ساسانيان، ترجمه رشيد ياسمي، تهران، نشر ابن‌سینا.

كلوسكو، ج (1392)، تاریخي فلسفه سیاسی، ترجمه خشايار دیهمی ج .3 چ .2 تهران: نشر نی .

کلگ، استوارت آر(1379)، چارچوب‌های قدرت، ترجمه مصطفی یونسی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

ماکیاولی، نیکلو ( 1375، شهریار، ترجمه داریوش شایگان، تهران: نشر مرکز.

ماکیاولی، نیکولو(1377)،گفتارها، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.

مسعودى، ابوالحسن(1374)، مروج الذهب، ترجمه ابوالقاسم، جلد اول، تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى.

معینی علمداری، جهانگیر (1394)، روش‌شناسی نظریه­های جدید در سیاست

(اثبات­گرایی و فرا اثبات‌گرایی)، تهران: دانشگاه تهران.

منوچهری، عباس (1393)، رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: نشر سمت.

مينوي، مجتبي، ( 1354 )، نامه تنسر به گشتسب، تهران، نشر خوارزمي، چاپ دوم.

وكيلي، شروين، ( 1397 )، تاريخ نهاد در عصر ساساني، تهران، نشر شورآفرین.

یوسفی راد، مرتضی(1383)، «متدلوژی سیاست‌نامه ‌نویسی»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 28، زمستان، ص 123-159.