نویسندگان
چکیده
بسیاری از برجسته‌ترین نظریه‌های سیاسی در واکنش به از دست رفتن انسجام و یا احساس خطر ازهم‌گسیختگی نظم نوشته‌شده است و اندیشمند علوم انسانی را وادار به ارزیابی عناصر ثبات‌بخش نموده است. چرا و چگونه باوجود کشمکش‌های سیاسی و عدم اجماع، فروپاشی اجتماعی رخ نمی‌دهد؟ اساساً هر اندیشمندی با توجه به دوره زمانی و جغرافیایی در پاسخ به این پرسش و حل این بحران راهکار ارائه داده است. نظم اجتماعی که در مقابله با بی‌نظمی و ناامنی قرار می‌گیرد، به نوع ارتباط نهاد دولت و جامعه مدنی و همچنین قراردادهای اجتماعی بستگی دارد. در دوره هرج‌ومرج و بحران‌های اجتماعی، دولت‌ها با تقویت عوامل همبستگی، چه عوامل ارزش محور و چه توزیع عادلانه ثروت و یا با ابزارهای قهریه سعی در عبور از بحران و جلوگیری از فروپاشی می‌نمایند. در دوران بعد از انقلاب اسلامی در سال 1357، با تشکیل نظام سیاسی مبتنی بر دین و با مرکزیت فقاهت شیعی، بحران‌ها و بی‌نظم‌هایی به وجود آمده و هرکدام در طول چهار دهه اخیر دلایل مختلفی داشته است که در این پژوهش در مقاطع مختلف عوامل بی‌ثباتی و ابزارهای حل آن بررسی‌شده است.
The roots of political stability and instability in contemporary Iran
Abbas Ghorbani , Omid Zarezadeh , Mohammad Baqer Mokarmipour
Abstract
Many of the most prominent political theories have been written in response to the loss of coherence or the sense of danger of disintegration of the order, and have forced humanities thinkers to evaluate the stabilizing elements. Why and how despite political conflicts and lack of consensus, social collapse does not occur? Basically, every thinker has provided a solution to this question and solving this crisis according to the time and geographical period. The social order that is placed against disorder and insecurity depends on the type of relationship between the government and civil society as well as social contracts. In the period of anarchy and social crises, governments try to overcome the crisis and prevent collapse by strengthening solidarity factors, whether value-based factors or fair distribution of wealth or by coercive means. In the era after the Islamic revolution in 1357, with the formation of a political system based on religion and with the centrality of Shiite jurisprudence, crises and disorders have arisen, and each of them has had different reasons during the last four decades, which in this research at different stages of the factors Instability and its solution tools have been investigated.
Keywords: stability, Islamic revolution, government, value, authority
منابع
آبراهامیان، یرواند (1387)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فناحی، تهران نشر نی
آجودانی، ماشالله (1390)، مشروطه ایرانی، نشر اختران.
بشیریه، حسین (1377)، جامعه‌شناسی سیاسی (نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی)، تهران: نشر نی
حافظ نیا، محمدرضا (1369)، ضرورت اتخاذ استراتژی نهادی کردن نظام اجرایی کشور، مجموعه مقالات اولین کنگره بزرگ‌نهادهای انقلاب اسلامی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی
رفيع پور، فرامر (1377)، ز؛ توسعه و تضاد: کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
ریتزر، جورج (1379)، نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ چهارم، تهران: علمی
سمیعی پور، محمد (1387)، نبرد قدرت در ایران: چرا و چگونه روحانیت برنده شد؟ تهران: نشر نی
فوکو، میشل (1395)، ایران: روح یک جهان بی‌روح. نشر نی. مترجم: نیکو سرخوش و افشین جهاندیده.
فوکو، میشل (1398). زیست سیاست، نشر نی. مترجم: رضا نجف زاده.
قاضی پناهی، ابوالفضل (1383)، بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: نشر میزان
الگار، حامد (1365)، نقش روحانیت پیشرو درجنبش مشروطیت ایران (دین و دولت در ایران: نقش علما در دوره قاجار)، نشر توسن.
محمدی، منوچهر (1369)، نظام اداری، تحول یا اصلاح، مجموعه مقالات اولین کنگره نهادهای انقلاب اسلامی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی
محمدی، منوچهر (1369)، نظام اداری: تحول یا اصلاح، مجموعه مقالات اولین کنگره نهادهای انقلاب اسلامی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
مسعودی، علی (1399)، مشروطه ایرانی و مسئله قانون، نشر علمی و فرهنگی
نجف زاده، مهدی (1395)، جابجایی دو انقلاب؛ چرخش‌های امر دینی در جامعه ایرانی. تهران تیسا.
نقیب‌زاده، احمد (1398)، درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی. نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
رهبری، مهدی (1388)، انقلاب مشروطه تجدد و زایش نوگرایی دینی در ایران، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پنجم، شماره اول، زمستان، صص 134-105.
بی زبان، علیرضا، منصور یونجالی (1395)، نظم اجتماعی مطلوب، یک مدل تحلیلی برای جامعه نیک، مجله تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، شماره 4/71، پاییز و زمستان.
اخوان کاظمی، بهرام (1387)، کالبدشکافی احزاب در ایران، زمانه 1387 شماره 78
رهبری، مهدی (1388)، انقلاب مشروطه، تجدد و زایش نوگرایی دینی در ایران. سال 1388. پژوهشگاه علوم سیاسی، سال پنجم، شماره اول، زمستان، صص 105- 134.
احمدی، امید (1392)، مشروعیت قانون از دیدگاه اسلام و ماکس وبر.
نقدی، وحید (1391)، مطالعه تطبیقی حاکمیت قانون در کشورهای آسیای جنوب شرقی، با تأکید بر نقش اخلاق اجتماعی. مجله تحلیل اجتماعی. شماره 4/62.
ذوالفقاری، حسین. عظیم علیزاده و مهدی بهرامی (1391)، بررسی تأثیر قانون مناسب بر نظم اجتماعی. فصلنامه نظم و امنیت انتظامی، سال پنجم شماره اول. بهار.
منصوربخت، قباد و سید محمد طاهری مقدم (1389)، جایگاه علما در دستگاه قدرت دوره صفویه (دوران شاه‌عباس اول، شاه صفی و شاه‌عباس دوم)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره 5/64، بهار
شفیعی¬فر، محمد (1386)، اصول‌گرایی و قانون اساسی، زمانه شماره 55.
خواجه سروي، غلامرضا و محمدجواد فتحي و اسفنديار محمد (1393) مؤلفه‌های اصلي تمدن سازي انقلاب اسلامي (با تأکيد بر نقش عقلانيت، معنويت و علم‌گرایی) فصلنامه علمي پژوهشي پژوهش‌های انقلاب اسلامي، س 9، ش 11، ص 1-34
شاهسوند بغدادی، پریچهر؛ حامد عمویی؛ الهام حسین‌خانی (1396)، مقایسه اندیشه‌های سیاسی شیخ فضل‌الله نوری و امام خمینی(ره) درباره حکومت در زمینه‌های مبانی فقهی، حدود اختیارات، نقش روحانیت، مشروعیت، مصلحت و قانونگذاری. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، تابستان ، سال هفتم – شماره 2 علمی- پژوهشی، صص 59- 80.
داباشی، حمید (1377)،؛ سید رضا میرموسایی، «شکل‌گیری نهضت امام خمینی (س)»، فصلنامه حضور، شماره 24،
قاسمی، محمدعلی (1384)،، اعتماد و نظم اجتماعی، فصلنامه مطالعات راهبردی، زمستان، ش 30.
کلمنتس، کوین (1384)،، به‌سوی جامعه‌شناسی امنیت، ترجمه محمدعلی قاسمی، فصلنامه مطالعات راهبردی، تابستان.
شفیعی، احمد و عبدالله حاجی‌زاده، محسن سلگی (1390)، - صورت پردازی مفهوم انسان و چگونگی تأثیر آن بر اندیشه سیاسی؛ هابز و جوادی آملی. انسان پژوهی دینی، سال هشتم، شماره 26، پاییز و زمستان. صص 141 – 119.
کاظمی، حجت (1395)، نوسازی نهادی در پادشاهی‌های سنتی و شکل‌گیری رژیم نئوپاتریمونیال: تجربه دولت پهلوی اول. فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 48. شماره 2، تابستان 1397. صص 423-452.
شفایی هریسی، محمدکاظم – عاطفه فتاحی ماوردیانی (1391)، منبع: پژوهش در تاریخ سال سوم زمستان شماره ۴ (پیاپی ۹).
محمود شهابی؛ زهرا جعفری (1393)، الگوهای استفاده از فرهنگ‌سراها در میان جوانان شهر تهران معانی، انگیزه‌ها و کارکردها - فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران - دوره 7، شماره 4 ، زمستان
شریه زمانه(1387)، ، الگویی برای طبقه بندی جریانات سیاسی، شماره 78
میرترابی، سید سعید(1396) تحليل شیوه‌ها و ابعاد نهادسازي در روند ساخته‌شدن دولت پس از انقلاب از منظر نهادگرايي تاريخي، فصلنامه دولت پژوهي، مجله دانشكده حقوق و علوم سياسي، شماره9، ص1-41
راه چمندی، هادی؛ کلانتری، عبدالحسین(1392)، جایگاه امام خمینی در انقلاب اسلامی بر اساس نظریه مراحل تحول انقلاب برینتون، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال دوم، ش 6، ص1-26.
کلیدواژه‌ها
