نویسندگان
چکیده
آب همواره یکی از منابع حیاتی و راهبردی در حکمرانی دولت‌ها به شمار رفته و در ایران نیز، مدیریت آن به دلیل اقلیم خشک، پراکندگی منابع، وابستگی بخش کشاورزی و فشارهای جمعیتی، اهمیت ویژه‌ای داشته است. با شدت یافتن بحران‌های آبی در دهه‌های اخیر، ازجمله افت شدید سفره‌های زیرزمینی و خشک شدن منابع سطحی، نیاز به بازنگری در سیاستگذاری این حوزه احساس می‌شود. این پژوهش با هدف تحلیل سیاستگذاری بحران آب در ایران بر اساس چارچوب نظری «مدل چند جریانی کینگدون» انجام‌شده است. سؤال اصلی آن است که: سیاستگذاری بحران آب در ایران با استفاده از چارچوب چند جریانی کینگدون چگونه امکان‌پذیر است؟ فرضیه پژوهش آن است که: در ایران، از طریق هم‌راستاسازی سه جریان مسئله، راهکار و سیاست (مطابق چارچوب کینگدون)، می‌توان به سیاستگذاری مؤثر در مدیریت بحران آب دست‌یافت.
مطالعه با روش توصیفی–تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته و نشان می‌دهد که ناکارآمدی‌های گذشته در سیاست‌های آبی ناشی از عدم پیوند هم‌زمان این سه جریان بوده است. باز شدن پنجره فرصت در سیاستگذاری بحران آب تنها با همگرایی این سه جریان ممکن خواهد بود.
The Analysis of Water Crisis Policy in Iran through the Kingdon's Multiple Streams Framework Approach
Fatemeh Sadat Mousavi Zahid
Saeed Attar
Abstract
Water has always been considered one of the vital and strategic resources in governance, and in Iran, its management is of particular importance due to the dry climate, the scattered nature of water resources, the dependency of the agricultural sector, and demographic pressures. With the intensification of water crises in recent decades, including the severe decline of groundwater levels and the drying up of surface water resources, the need to reconsider policies in this area has become apparent. This study aims to analyze water crisis policy in Iran based on the theoretical framework of "Kingdon’s Multiple Streams Model." The main research question is: How can water crisis policymaking in Iran be achieved using Kingdon’s multiple streams framework? The hypothesis of the research is that, in Iran, effective policy-making in water crisis management can be achieved by aligning the three streams of problem, solution, and policy (according to Kingdon's framework). The study, conducted using a descriptive-analytical method and based on library resources, shows that past inefficiencies in water policies stemmed from the lack of simultaneous linkage between these three streams. The opening of a window of opportunity in water crisis policymaking will only be possible with the convergence of these three streams.
Keywords: Crisis, Water, Policymaking, Kingdon, Governance
منابع
اصلانی، سمیه ؛ کمالی، یحیی (1402)،موانع و چالش های اجرای سیاست های آبی در برنامه ششم توسعه، فصلنامه علمی دانش حکمرانی، دوره 1، شماره 1، اسفند 1402، صص 2-24
اطهری، محمد، و شکیب، علی. (۱۴۰۲). رود هیرمند و چالش‌های حقوقی بهره‌برداری از آن. نشریه مطالعات سیاسی و امنیتی، ۳۶-۳۷.
اطهری، احمد، و شکیب، علیرضا. (۱۴۰۲). بررسی فرصت‌ها و چالش‌های هیدروپلیتیک شرق ایران و تأثیر آن بر امنیت ملی کشور جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی رود هیرمند). فصلنامه تهدید پژوهی، شماره پیاپی ۱، ۳–۵۶.
اعظمی، هادی، و دبیری، علی اکبر. (1391). ارزیابی فرصت ها و چالش های ژئوپلیتیکی ایران در آسیای مرکزی. فضای جغرافیایی، 12(40)،صص 25-47.
امامی، سید علی، همکاران. (۱۳۹۹). چالش‌های آبی ایران با افغانستان و ترکمنستان. فصلنامه منابع آب ایران، شماره پیاپی ۳، ۱۴۲–۱۵۵.
بزرگمهری، عباس. (۱۳۹۶). سدسازی ترکیه بر روی رودخانه ارس و چالش‌های آن برای ایران. نشریه تحقیقات منابع آب، شماره پیاپی ۵۰1.
باغیس، ع. (۱۳۷۶). پیامدهای ژئوپلیتیکی پروژه GAP بر منابع آب. مجله سیاست خاورمیانه، شماره پیاپی ۱۵، ۳۴–۴۵.
کریمی، مرتضی، مجاور شیخان، محمد، آقاجری، محمدجواد، و کمال آرا، سید محمد. (۱۴۰۲). چالش هیدروپلیتیک ایران با ترکیه و منطقه قفقاز (آذربایجان و ارمنستان) در ارس: منازعه یا همکاری. فصلنامه دانش‌نامه علوم سیاسی، سال سوم، شماره پیاپی ۱۱، تابستان ۱۴۰۲، ۱۳۹–۱۰۰.
کریمی‌نژاد، مژده ؛ گلشنی، علیرضا ؛ بوستانی، فردین (1397)،آسیب‌شناسی سیاستگذاری بحران آب در ایران با رویکرد آینده‌نگاری،راهبرد زمستان 1397 ،شماره 89، صص 124-95
خسروی، حسین، و احمدی، علی. (۱۳۹۷). بحران‌های آبی ایران و افغانستان: نگاه به رود هیرمند. مجله مطالعات آسیای میانه، شماره4 پیاپی ۷۵–۸۳
روحانی، محمد. (۱۳۹۵). حقوق آب در منطقه هیرمند و تنش‌های میان ایران و افغانستان. فصلنامه مطالعات بین‌المللی، شماره پیاپی ۴۳–۵۲
سجادی، ناصر، همکاران. (۱۴۰۲). مدیریت منابع آبی مرزی در شمال غرب ایران. فصلنامه جغرافیای سیاسی، شماره پیاپی ۲۳۸–۲۵۰
ذوالفقاری، محمد. (۱۴۰۰). سیاست‌های آبی ترکیه و چالش‌های آن برای کشورهای همسایه. فصلنامه سیاستگذاری منابع آب، شماره پیاپی ۲
میان آبادی، حجت ؛ نویسنده : قریشی، سیده زهرا ؛ جلیلی ()،آمایش سرزمین و سیاستگذاری و مدیریت منابع آب، اقتصاد و جامعه، زمستان 1402 ، شماره 51، صص 169-135
نصری فخرداود، صدیقه، کاویانی راد، مراد، صدرانیا، حسن، و حمید، حسن. (1400). چالش های سیاستگذاری منابع آب ایران و عراق. سیاستگذاری عمومی، شماره 7 ، پیاپی4، صص231-255.
Béland, D., & Howlett, M. (2016). The role and impact of the multiple-streams approach in comparative policy analysis. Journal of comparative policy analysis: research and practice, 18(3), 221-227
Csis(2023), Shirin Hakim: Iran's Environmental Challenge,https://www.csis.org/analysis/shirin-hakim-irans-environmental-challenge
Feizi, M., & Khatabiroudi, N. (2023). Social and environmental nudges and water usage: Evidence from a field experiment in Iran. Water Resources and Economics, 42, 100223.
Ncr-iran(2023),Exploring Traditional Rainwater Harvesting in Iran , https://www.ncr-iran.org/en/news/exploring-traditional-rainwater-harvesting-in-iran
Researchgate (2024),HYDROPOLITICS AND WATER ISSUES AFTER THE IRANIAN REVOLUTION (1979-2021) ,https://www.researchgate.net/publication/385137280_HYDROPOLITICS_AND_WATER_ISSUES_AFTER_THE_IRANIAN_REVOLUTION_1979-2021
Vakiljo (1404)قوانین و مقررات مدیریت منابع آب در ایران,,https://vakiljo.ir/guides/water-resources-management-laws-in-iran
World Resources Institute (WRI). (2019). Aqueduct Water Risk Atlas: Ranking of water stress by country. Retrieved from: https://www.wri.org/resources/data-visualizations/aqueduct-country-rankings
Yeganeh, Y., & Bakhshandeh, E. (2022). Iran’s model of water diplomacy to promote cooperation and prevent conflict over transboundary rivers in Southwest Asia. World Affairs, 185(2), 331-358.
کلیدواژه‌ها
