واکاوی چالش‌ها و فرصت‌های توسعه مدل حکمرانی علم و فناوری در سیاست خارجی ایران در پرتو بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی

 مقاله حاضر باهدف طراحی یک مدل حکمرانی نوین علم و فناوری برای تقویت دیپلماسی علمی ایران در راستای تحقق اهداف بیانیه گام دوم، به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های موجود در این حوزه می‌پردازد. با تحلیل عمیق مفاد بیانیه و بررسی وضعیت موجود، این پژوهش به شناسایی موانع ساختاری و مدیریتی موجود و همچنین فرصت‌های ناشی از تحولات جهانی و ظرفیت‌های داخلی می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهد که توسعه یک مدل حکمرانی جامع و منعطف، با تأکید بر همکاری بین‌بخشی و تقویت دیپلماسی علمی، می‌تواند به کشور کمک کند تا در عرصه رقابت علمی و فناوری جهانی جایگاه شایسته‌ای کسب کند. این پژوهش با ارائه پیشنهادات عملیاتی برای بهبود سیاست‌گذاری در حوزه علم و فناوری، به تصمیم‌سازان کمک می‌کند تا از این ظرفیت عظیم برای پیشرفت کشور بهره‌برداری کنند.در این پژوهش از روش کیفی و تحلیل محتوا استفاده شده و داده‌های مورد نیاز از منابع مختلف کتابخانه‌ای و اسناد بالادستی...) جمع‌آوری شده است.

Analysis of challenges and opportunities for developing the science and technology governance model in Iran's foreign policy based on the second step declaration of the Islamic revolution

Hossein Hemmati

Abstract

The internal agencies of the Ministry of Foreign Affairs are among the executive agents of foreign policy at the provincial level. They play a key role in facilitating international interactions and strengthening paradiplomacy. This research is conducted with the aim of investigating the role and importance of these agencies to realize the goals of internal diplomacy and the development of international relations of the provinces. Here focusing on the concept of paradiplomacy, we will ask how these agencies as a bridge between the central government and the provinces, can facilitate the strengthening of the international interactions of the provinces? Based on the findings of this research, these agencies can play a role in attracting foreign investment, developing business relations, promoting Iranian and Islamic culture and civilization, and solving consular and immigration issues by using local capacities and knowing the potentials of each province be effective. Also these agencies actively participate in the explanation and implementation of foreign policies according to the needs of each province through the creation of extensive communication networks with government organizations, the private sector and civil society at the provincial level. Finally in addition to examining the existing challenges, suggestions are provided to strengthen the role of these agencies. In this article, the qualitative research method (descriptive-analytical type) .has been used and the required data has been collected from various sources, including books, scientific and research articles and other related documents.

Keywords: Science and Technology Governance, Foreign Policy, Second Step Declaration of the Islamic Revolution, Scientific Diplomacy

منابع

- آرایی, وحید. (1402). دیپلماسی علم و فناوری و الهام بخشی اسلامی و منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی مطالعات بیداری اسلامی, دوره دوازدهم 12، شماره دوم، 95-116.

- بارستون، آر، پی،(1379). دیپلماسی نوین، ترجمه محمدجعفر جواد، انتشارات سمت، چاپ اول،ص 304 .

- خامنه‌ای، سید علی. (۱۳۹۷). بیانیه گام دوم انقلاب. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای. . https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=41673

- دین‌محمدی آذری، بنفشه (17 خرداد1397). نقش دیپلماسی علم و فناوری در حل برخی از چالش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، سایت دانشگاه کارآفرین، قابل‌دسترس در لینک : https://enun.ir

- دیویس، لوید و رابرت جی پتمن(1396). دیپلماسی علم روزي نو یا صبحی کاذب؟، ترجمه جواد مشایخ، عفت نوروزي، سعیده صارمی، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.

- ذوالفقار زاده، محمدمهدی، هاجری، مهدی، و افتخاری، حسین. (1395). نقش دیپلماسی علم و فناوری در بهبود چالش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان. رشد فناوری، 12(48)، 1-10.

- ذوالفقازاده، محمدمهدي؛ هاجري، مهدي و حمیدي، مهدي(1394). تجربه دیپلماسی علم و فناوري در دنیا: کاوشی در نهادها، اولویت‌ها و اقدام‌های چند کشور منتخب، سیاست‌نامه علم و فناوري، دوره 5 ،شماره 1 ،بهار، صص83-63.

- روفینی، پیر برونو (1397). علم و دیپلماسی بعد جدیدي از روابط بین‌الملل، ترجمه سید مهدي قائمی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

- سجادی، عبدالقیوم (1380). اصول سیاست خارجی در قرآن، فصلنامه علوم سیاسی، شماره (15)، 182-169.

- طهایی، علی (۱۶ تیر ۱۴۰۱). دیپلماسی علمی، راهی برای غلبه بر چالش‌های جهانی؛ علم و فرایندهای دیپلماتیک، روزنامه شرق، ، شماره ۴۳۲۲. قابل‌دسترس در سایت : https://www.sharghdaily.com/

- کوهکن، علیرضا(1401). جایگاه دیپلماسی علمی در سیاست خارجی: پیشنهاداتی برای دولت سیزدهم، فصلنامه راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره 12، شماره ویژه، صص 111-96.

- محمدی، پیمان. (۱۳۹۸، ۲۲ فروردین). بررسی جایگاه علم و فناوری در بیانیه گام دوم انقلاب: گفت‌وگو با ایسنا. ایسنا: خبرگزاری جمهوری اسلامی. قابل‌دسترس در آدرس اینترنتی : https://www.isna.ir/news/98012208761.

- محمدی، منوچهر. (1366). اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر.

- مورگنتا، هانس جی،(1374)، سیاست میان ملت‌ها: تلاش درراه قدرت و صلح، ترجمه‌ی حمیرا مشیر زاده، تهران: انتشارات مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.

- Bojans AS. (2018). The Study of Foreign Policy in International Relations, Journal of Political Science & Public Affairs, Ege University, Izmir, Turkey, Oct 18, 2018, Volume 6, Issue 4, 1-9.

- Laranja, M. (2012). Network governance of innovation policies: The Technological Plan in Portugal. Science and Public Policy, 39(5), 655-668.

- Royal society (2010).The Scientific Century: securing our future prosperity, https://royalsociety.org/topics-policy/publications/2010/scientific-century/.