بررسی تأثیرات همگرایی وابستگی یا واگرایی استقلال کشورهای جنوب مصر و ایران با آمریکا

نویسندگان

  • حبیب اله حسن خانلو-داانشجوی دکتری مطالعات امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران. « نویسنده مسئول » khanloo49@gmail.com
    محمد شاه محمدی -استادیار دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران. ایران M.mohammad.shm1347@gmail.com

چکیده

در دهه‌های اخیر، برخی کشورهای عربی تلاش کردند با رژیم صهیونیستی عادی‌سازی روابط انجام دهند، اما این روند همواره با شکاف جدی میان حاکمان و افکار عمومی عربی مواجه بوده است. حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تحت عنوان «طوفان الاقصی» این واقعیت را بار دیگر نمایان کرد و روند صلح‌سازی تحمیلی را دچار چالش جدی نمود. برخلاف ادعاهای رایج که ایران را تهدید مشترک اعراب و اسرائیل معرفی می‌کنند، تحولات اخیر نشان داد که مسئله فلسطین همچنان دغدغه اول جهان اسلام است و جبهه مقاومت، مورد حمایت بخش گسترده‌ای از مردم منطقه قرار دارد. جمهوری اسلامی ایران با حمایت از مقاومت و مخالفت با پروژه‌های صلح ناعادلانه، توانسته نقشی راهبردی و تأثیرگذار در تحولات منطقه ایفا کند. حمله حماس نه‌تنها روند عادی‌سازی را به تأخیر انداخت، بلکه زمینه‌ساز بازنگری در سیاست‌های برخی کشورها و تقویت جایگاه محور مقاومت در منطقه شد.



Examining the Impacts of Convergence (Dependence) or Divergence (Independence) of Southern Countries (Egypt and Iran) with the United States

                                                                      habibollah hasankhnloo

Mohammad Shah Mohammadi

Abstract

In recent decades, some Arab countries have sought to normalize relations with the Zionist regime, but this process has consistently faced a significant gap between rulers and Arab public opinion. The Hamas attack on October 7, 2023, under the name “Al-Aqsa Flood,” once again revealed this reality and posed a serious challenge to the process of imposed peacemaking. Contrary to common claims that portray Iran as a shared threat to Arabs and Israel, recent developments have shown that the Palestinian issue remains the foremost concern of the Islamic world and that the Resistance Front enjoys broad popular support across the region. By supporting the resistance and opposing unjust peace projects, the Islamic Republic of Iran has played a strategic and influential role in regional developments. The Hamas attack not only delayed the normalization process but also prompted a reconsideration of the policies of some countries and strengthened the position of the Axis of Resistance in the region.

Keywords: Israel, Arabs, normalization of relations, balance of threat, October 7 attack, Al-Aqsa Flood.


منابع و مآخذ

الف) منابع فارسی

افشاری، علی. (۱۴۰۳). «نظم جدید در خاورمیانه همراه با گسترش شعله‌های جنگ». دویچه‌وله فارسی. بازیابی‌شده در ۱۳ مهر ۱۴۰۳ از:

https://www.dw.com/fa-ir/a-70410245

اویغور، حقی. (۲۰۲۴). «به عقب راندن ایران و نظم نوین منطقه‌ای». آناتولی فارسی. بازیابی‌شده در ۱ دی ۱۴۰۲ از:

https://www.aa.com.tr/fa/3346262

بابایی، محمد؛ میریوسفی، میرعلی. (۱۴۰۱). «تأثیر پیمان صلح ابراهیم بر مجموعه امنیتی منطقه‌ای خاورمیانه». مطالعات فرهنگ دیپلماسی، سال اول، شماره ۱، بهار ۱۴۰۱، صص ۷۰–۹۲.

بهادرخانی، محمدرضا؛ دهقانی فیروزآبادی، سید جلال. (۱۳۹۹). «تأثیر تروریسم بر تغییر الگوی روابط دشمنی در مجموعه امنیتی غرب آسیا». سیاست دفاعی، سال ۲۸، شماره ۱۱۱، صص ۹–۴۰.

پناه‌بر، احسان. (۱۴۰۳). «پروژه عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل به بن‌بست خورد؟». روزنامه جمهوری اسلامی، شماره ۵۸۱۹. بازیابی‌شده از:

http://www.magiran.com/article/4528204

ترابی، قاسم. (۱۳۹۱). «وابستگی آمریکا به نفت خاورمیانه؛ نتایج و پیامدها». فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، سال سیزدهم، شماره ۳، تابستان ۱۳۹۱ (پیاپی ۴۵)، صص ۲۹–۶۰.

حسنی، سید محمد. (۱۳۹۸). «از تجدیدنظرطلبی تا تنوع‌بخشی در سیاست خارجی عربستان (۲۰۱۰–۲۰۱۹)». سیاست جهانی، دوره هشتم، شماره سوم، پاییز ۱۳۹۸ (پیاپی ۲۹)، صص ۵۵–۷۴.

دشتی، فرزانه و دیگران. (۱۴۰۲). «بررسی روند عادی‌سازی روابط اعراب و اسرائیل (۲۰۱۱–۲۰۲۰)». مطالعات سیاسی بین‌النهرین، دوره دوم، شماره اول، صص ۷۹–۱۰۳.

دهقانی فیروزآبادی، سید جلال. (۱۳۹۴). نظریه‌ها و فرا نظریه‌ها در روابط بین‌الملل. تهران: نشر مخاطب.

رام، فرنوش. (۱۳۹۶). «نیم قرن از جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل گذشت». رادیو فردا. بازیابی‌شده در ۲۱ خرداد ۱۳۹۶ از:

https://www.radiofarda.com/amp/f35-1967-arabs-israel-war/28540401

عصر ایران. (۱۴۰۳). «فارن‌افرز: احتمال شکل‌گیری ائتلاف منطقه‌ای علیه ایران چقدر است؟». بازیابی‌شده از:

http://www.asriran.com/fa/news/961983

فرهمند، میترا. (۱۳۸۹). «انتشار اسناد جنگ یوم کیپور در اسرائیل و اشتباهات موشه دایان». رادیو فردا. بازیابی‌شده در ۱۵ مهر ۱۳۸۹ از:

https://www.radiofarda.com/amp/f2-Israel-Yom-Kippur-war-Dayan-Golda-Mayer-documents-declassified/2183570

کریمی، غلامرضا؛ آرایش، حسن؛ رحیمی عماد، سید رضا. (۱۳۹۱). «تقویت رابطه ایران و اسرائیل در پرتو نقش جمال عبدالناصر». دانش سیاسی و بین‌الملل، سال اول، شماره سوم، پاییز ۱۳۹۱، صص ۸۹–۱۰۸.

مشیرزاده، حمیرا. (۱۳۸۴). تحول در نظریه‌های بین‌الملل. تهران: انتشارات سمت.

ملکی، محمدرضا؛ محمدزاده ابراهیمی، فرزاد. (۱۳۹۹). «چشم‌انداز صلح خاورمیانه در سایه عادی‌سازی روابط اسرائیل و جهان عرب». مطالعات بین‌المللی، سال ۱۷، شماره ۳، زمستان ۱۳۹۹، صص ۴۵–۶۴.

نیاکویی، امیر؛ حاجی، ویدا. (۱۴۰۱). «واکاوی و آسیب‌شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال جنگ داخلی سوریه (۲۰۱۱–۲۰۲۱)». پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال دوازدهم، شماره سوم، پاییز ۱۴۰۱، صص ۱–۲۸.

یادلین، عاموس. (۱۳۹۹). «عادی‌سازی روابط اسرائیل با حوزه خلیج فارس» (ترجمه فارسی مقاله عبری). گفتمان راهبردی فلسطین، دوره دوم، شماره چهارم.

ب) منابع انگلیسی

Aljazeera. (2020, December 10). Israel, Morocco Agree to Normalise Relations in US-brokered Deal. Retrieved from:

https://www.aljazeera.com/news/2020/12/10/israel-morocco-agree-to-normalise-relations-in-us-brokered-deal

Benn, A. (2007, November 14). Annapolis Joint Declaration to Focus on Final Status Talks. Haaretz. Retrieved from:

http://www.haaretz.com/news/annapolis-joint-declaration-to-focus-on-goals-of-final-status-talks-1.233192

Federal Foreign Office. (2019, November 5). History of the Middle East Peace Process. Berlin: Auswärtiges Amt. Retrieved from:

https://www.auswaertiges-amt.de/en/aussenpolitik/regionaleschwerpunkte/nahermittlererosten/01-konfliktnahost/-/228380

Heywood, A. (2002). Politics. New York: Palgrave Macmillan.

Magid, J., & Ahren, R. (2020, September 11). Bahrain to Establish Full Diplomatic Relations with Israel, Trump Announces. The Times of Israel. Retrieved from:

https://www.timesofisrael.com/bahrain-to-establish-full-diplomatic-relations-with-israel-trump-announces

Walt, S. M. (1985). Alliance Formation and the Balance of World Power. International Security, 9(4), 3–43.

https://doi.org/10.2307/2538540

Walt, S. M. (1997). The Origins of Alliances. Ithaca, NY: Cornell University Press.

Waltz, K. N. (1979). Theory of International Politics. Reading, MA: Addison-Wesley.

Mearsheimer, J. J. (2001). The Tragedy of Great Power Politics. New York: W.W. Norton & Company.

Gause III, F. G. (2009). The International Relations of the Persian Gulf. Cambridge: Cambridge University Press.

Barnett, M., & Levy, J. S. (1991). Domestic Sources of Alliances and Alignments: The Case of Egypt, 1962–73. International Organization, 45(3), 369–395.



کلیدواژه‌ها