. نقش و جایگاه دیپلماسی ادیان در صلح جهانی

با تمام هجمه‌ها و تلاش‌های دین‌ستیزان در عصر حاضر، می‌توانیم شاهد آن باشیم که دین در حاشیه جریانات و تحولات عصر حاضر ما نیست. در یک‌سو گروه‌های افراط‌گرایی قرار دارند که با وجهه دین‌گرایی با ابزارهای خشونت به صحنه آمده‌اند و از سوی دیگر تلاش اندیشمندان و عالمان دینی را شاهد هستیم که با تکیه‌بر عنصر دین و تأکید بر توجه به دیپلماسی ادیان نه‌تنها به دنبال ترویج همبستگی بین هم‌کیشان، شناساندن دین و احیا جایگاه دین هستیم بلکه تلاش‌های جدید فراتر رفته و به دنبال نقش‌آفرینی مثبت در جهت بیداری میان ملت‌ها، تغییر نگرش نسبت به نقش آموزه‌های دینی در جهان و ترویج صلح از طریق مشارکت ادیان هستیم. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به دنبال پاسخ به این سؤال است که تأثیر دیپلماسی ادیان بر صلح جهانی چیست؟ فرضیه مقاله این است که دیپلماسی بین ادیان از یک‌سو با توجه به داشتن اشتراکات اصول ملهم از فرمان‌ها الهی می‌تواند در تحقق صلح گام برداشته و در سوی دیگر با کاهش تنش و اصلاح نگرش ادیان به یکدیگر در تقویت روابط حسنه و درنهایت با گسترش زمینه‌های گفت‌وگو در بین مذاهب منجر به صلح جهانی شود. این اقدامات می‌تواند از طریق روابط دولت‌ها، افراد و گروه‌های با دین مشترک یا غیرمشترک و همچنین سازمان‌های بین‌المللی تحقق یابد.

The Role and Position of Religious Diplomacy in Global Peace

Alireza Rajaei

Mostafa Zahrani

Abstract

With all the onslaughts and efforts of anti-religious movements in the present era, we can observe that religion is not marginal to the currents and transformations of our time. On one hand, there are extremist groups presenting themselves with a religious veneer using tools of violence, while on the other hand, we witness efforts by religious scholars and intellectuals who, relying on the religious element and emphasizing attention to religious diplomacy, aim not only to promote solidarity among co-religionists and reaffirm the role of religion, but also to pursue new endeavors aimed at positive engagement in awakening among nations, changing attitudes towards religious teachings in the world, and promoting peace through interfaith participation. This article, using a descriptive-analytical approach and drawing on library sources, seeks to answer the question: What is the impact of religious diplomacy on global peace? The hypothesis of the article is that interfaith diplomacy, given its shared principles inspired by divine commands, can contribute to achieving peace by taking steps to reduce tensions and amend religious perceptions of each other, thereby enhancing positive relations and ultimately fostering global peace through expanded avenues of dialogue among religions. These initiatives can be realized through interactions among governments, individuals, groups with shared or disparate religious affiliations, and international organizations.

Keywords: Religious diplomacy, peace, foundationalism, religion, religious studies.

منابع

بزرگمهری، مجید (1388)، موانع سازمان کنفرانس اسلامی در قبال تروریسم در د دهه اخیر، مطالعات سیاسی، شماره 4، دوره 1، صص 54-39

جعفری فر، احسان؛ ساداتی نژاد، سید محمد (1400)، نقش دیپلماسی دینی در مقابله با تروریسم دینی، فصلنامه صلح‌پژوهی اسلامی، سال دوم، شماره ششم، تابستان 1400، صص 70-39

حکیمی فر، خلیل (1395)، گفت‌وگوی بین ادیان بر پایه مناسبات عرفانی، فصلنامه ادیان و عرفان، سال چهل‌ودو، شماره دوم، پاییز و زمستان 1395، صص 210-195

دهقانی، جواد (1394)، نقش دین در مناسبات انسانی و روابط بین‌الملل، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 26، بهار 1395، صص 196-171

رایزن فرهنگی اتوپی (آدیس‌آبابا) (1399)، اسلام در اتیوپی درگذر زمان، نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تابستان 1399، صص 17-1

رزین راد، رؤیا؛ فروزان، یونس؛ عالی‌شانی، عبدالرضا (1398). «نئوپاتریمونیالیسم بن سلمان و تشدید چالش دولت-ملت در عربستان سعودی؛ ریشه‌ها و پیامدها (2016- 2018)»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال هشتم، شماره 1، پیاپی 29، بهار، صص 77-51.

فلاح زاده، سید حسین (1385)، تعامل تاریخی پیروان ادیان و بررسی عوامل مؤثر بر آن، قبسات، شماره 43، صص 128-111

قادری حاتم, حاجی‌زاده جلال (1394)، مبانی اندیشه‌های سیاسی مهدی بازرگان با تأکید بر نسبت دین و سیاست، کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی، دوره 1

قنبر لو، عبداله (1391)، دین و تئوری روابط بین‌الملل، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سال سوم، شماره اول، بهار و تابستان 1391، صص 139-115

قنبر لو، عبداله (1395)، دین و صلح بین‌المللی: با اشاره به نقش هنجارهای اسلامی در صلح بین‌المللی، فصلنــامه اندیشه سیاسی در اسلام، شماره 10، زمستان 1395، صص 53-29

کریمی، غلامرضا (1396)، واکاوی پیشران‌های خارجی تمدن نوین اسلامی، دو فصلنامه آینده‌پژوهی ایران، سال دوم، شماره سوم، پاییز و زمستان 1396، صص 179-161

متقی، افشین؛ رشیدی، مصطفی؛ معینی پور، مسعود (1392)، بررسی نقش ژئوپلیتیک انرژِی در مفهوم‌سازی هلال شیعی، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، سال اول؛ صص 147-172

محمودی کیا، محمد (1396)، تهدید هنجاری و باز خیزش دین در روابط بین‌الملل؛ چیستی، چرایی و نحوه تعامل، پژوهش‌های جهان اسلام، سال 7، شماره 3، صص 154-124

مدرس، محمدولی، حدادزند، شیرین (1401)، نقـش دیپلماسـی دیـن در سیاسـت خارجـی چیـن و تأثیر آن بـر جنـوب شـرق آسـیا 2020-2010، فصلنامه فرهنگ دیپلماسی، سال اول، شماره 2، تابستان 1401، ص 22-1

نجفی، فیروز (1387)، تأثیر انقلاب اسلامی بر جنبش شیعیان عراق، پژوهش‌نامه تاریخ، سال سوم، شماره دهم، صص 154-131

هادیان، ناصر؛ شوری، محمود (1390)، دانش روابط بین‌الملل و مسئله بازگشت به دین، فصلنامه روابط خارجی، دوره 9، شماره 2، شهریور 1396، صص 38-7

BBC. (2021, MARCH 05). Retrieved from سفر پاپ فرانسیس به عراق؛ احیای امید و بیم از شروع جنگ‌های فرقه‌ای:

BBC. (2021, MARCH 06). BBC. Retrieved from دیدار پاپ فرانسیس با آیت‌الله سیستانی در نجف؛ محکومیت خشونت به نام دین: https://www.bbc.com/persian/56303889

Chelini-Pont, B. (2019). Retrieved from Vatican Peace Diplomacy in Our Present Age of Religious Diplomatic Competition: https://berkleycenter.georgetown.edu/responses/vatican-peace-diplomacy-in-our-present-age-of-religious-diplomatic-competition

Devine, J. (31 May, 2017, May 31). Lessons from the Past: The Saudi-Iranian Crisis in Historical Perspective. Canadian Political Science Association Annual Conference. Toronto

Icro. (1399, شهریور 06). icro. Retrieved from رشد گفتگوی بین ادیان از دلگرم کنندهترین پیشرفتهای دوره معاصر است: http://icro.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=261&pageid=32248&newsview=758940

Irna. (1399, دی 18). irna. Retrieved from هماندیشی، تنوع دینی و گفتوگوی ادیان، عامل ایجاد صلح در جهان: https://www.irna.ir/news/84177478/

Isna. (1396, اردیبهشت 30). isna. Retrieved from صلح در روابط بینالملل از منظر ادیان ابراهیمی: https://www.isna.ir/news/96023019318

Jahan, I. (2022). Retrieved from The Culture of Encounter and the Challenges of Global Peace and Governance: https://cultureofencounter.georgetown.edu/responses/the-culture-of-encounter-and-the-challenges-of-global-peace-and-governance

Johnston. (2011). Retrieved from Faith-Based Diplomacy Trumping Realpolitik: https://www.researchgate.net/publication/292537931_Faith-Based_Diplomacy_Trumping_Realpolitik

Mehrnews. (1397, اسفند 20). mehrnews. Retrieved from ادیان ابراهیمی با خودآگاهی در جهت تحقق مسئولیت صلح در جهان بکوشند: https://www.mehrnews.com/news/4565212

Nye, J. S. (2008, March). Public Diplomacy and Soft Power. ANNALS, AAPSS, pp. 94‐ 109

P.dw. (2016, 08 01). Retrieved from پاپ از یکی دانستن اسلام و خشونت هشدار داد: https://p.dw.com/p/1JZVh

Porseman. (1394, 08 23). Porseman. Retrieved from اگر دین مسیحیت تحریف شده است برای چه پیامبر دارد؟: https://www.porseman.com/article/120141

Tahlilbazaa. (1399, اسفند 01). tahlilbazaa. Retrieved from سازمان‌های غیردولتی نقش مهمی در رفع مشکلات دارند/ دولت نقش «خواهرشهرها» را به عنوان پیشران کشور بپذیرد: https://www.tahlilbazaar.com/news/74451

USU. (2015, oct 15). Retrieved from How Faith-Based Diplomacy Counteracts Religious Extremism: https://www.usu.edu/today/story/how-faith-based-diplomacy-counteracts-religious-extremism